Zakonom o energetici (”Sl. glasnik RS”, br. 84/04), izvršene su značajne reforme u energetskom sektoru, u kojima je, pored ostalog, kao najznačajnija novina propisano razdvajanje energetskih delatnosti proizvodnje i trgovine, od rada energetskih mreža. Prevashodno se ove promene odražavaju na električnu energiju i prirodni gas, tako što se posebno određuju tarife za usluge korišćenja mreža (sam transport, odnosno distribucija i upravljanje tim mrežama, kao prirodni monopoli), dok se cene samog energenta, odnosno energije formiraju slobodno, na tržištu.
Principi razdvajanja energetskih delatnosti razrađeni su Metodologijama za određivanje tarifnih elemenata za obračun cena pojedinih proizvoda i usluga, koje je donela Agencija za energetiku Republike Srbije polovinom 2006. godine i tarifnim sistemima, koje je Agencija donela krajem 2006. godine uz saglasnost Vlade Republike Srbije (svi navedeni akti su objavljeni u ”Sl. glasniku RS”, br. 68/06 i br. 1/07).
U oblasti prirodnog gasa doneta su tri tarifna sistema: za pristup i korišćenje sistema za transport prirodnog gasa, za pristup i korišćenje sistema za distribuciju prirodnog gasa i za obračun prirodnog gasa za tarifne kupce i njihova primena je utvrđena počev od 01.07.2007, s tim što se formiranje cena u skladu sa tim tarifnim sistemima za građane i pravna lica primenjuje od 01.05.2009. Praktično, u oblasti prirodnog gasa pojavljuju se tri posebne cene: za usluge korišćenja transportnog sistema, zatim korišćenja distributivnog sistema za prirodni gas i cene za prodaju (obračun) prirodnog gasa tarifnim kupcima, pod kojim podrazumevamo domaćinstva, objekte kolektivnog stanovanja(zgrade) i pravna lica.
Isporučeni prirodni gas se tarifnim kupcima fakturiše u skladu sa propisanim cenama po tarifnim stavovima, i to:
- “energent” (izražen u din/m3),
- “kapacitet” (izražen u din/m3/dan/godina, utvrđuje se na godišnjem nivou, i raspoređuje se prema broju obračunskih perioda),
- “naknada po mestu isporuke” (izražen u dinarima po mestu isporuke, utvrđuje se na godišnjem nivou, i raspoređuje se prema broju obračunskih perioda).
Cene prirodnog gasa za tarifne kupce iskazane su po tarifnim stavovima utvrđenim Tarifnim sistemom za obračun prirodnog gasa za tarifne kupce (”Službeni glasnik RS”, br. 1/07) i utvrđene su po tarifnim elementima u skladu sa Metodologijom za određivanje tarifnih elemenata za obračun cena prirodnog gasa za tarifne kupce (”Službeni glasnik RS”, br. 68/06 i 1/07) .
Potrebno je naglasiti da cena po tarifnom stavu „energent“ obuhvata cenu nabavke prirodnog gasa, svih pripadajućih troškova nabavke, distribucije i prodaje i različita je kod različitih energetskih subjekata.Ukupan iznos obaveze po osnovu tarifnog stava „energent“ dobija se množenjem isporučene količine prirodnog gasa kupcima, iskazane u m3 i cene po tarifnom stavu „energent“. Treba posebno naglasiti da se iznos isporučene količine prirodnog gasa, iskazane na računu kao stavka „isporučeno“ razlikuje od očitane količine prirodnog gasa iskazane na računima „razlika“ (prethodno stnje-novo stanje). Naime, pre fakturisanja, očitana količina prirodnog gasa se koriguje faktorom „kvalitet“, koji predstavalja korektivni elemanat uzrokovan isporukom prirodnog gasa različite energetske vrednosti u odnosu na onu koja je ugovorena sa kupcima. Korekcinoi faktor „kvalitet“ meri i određuje distributer- Srbija gas svakodnevno, i na osnovu čega na kraju meseca dostavlja prosečnu vrednost koeficijenta za primenu.
Tarifni stav „kapacitet“ se utvrđuje samo za ostale kupce, a ne i za domaćinstva. Uvođenje ovog tarifnog stava je u najvećoj meri vezano za potrebe rezrevacije nabavke prirodnog gasa. Naime , potrošnja prirodnog gasa od strane domaćinstava se kreće u predvidivim i ograničenim količinama, dok se kod ostalih kupaca može drastično razlikovati u skladu sa veličinom potrošača ( poslovni prostor, fabrika, toplana, servis), i namenom potrošnje, pa je u tom smislu potrebno planirati i rezervisati potrebne količine gasa, što predstavlja poseban trošak, koji se plaća transporterima. Ukupan iznos obaveze po osnovu tarifnog stava „kapacitet“ dobija se množenjem cene po tarifnom stavu i maksimalne dnevne potrošnje koju je ostvario kupac u toku godine.
Tarifni stav „naknada po mestu isporuke“ predstavlja fiksnu godišnju nakandu, koja se plaća mesečno i koja obuhvata nakandu troškova očitavanja, štampanja i slanja računa.